| Czytana z umiarkowanym zainteresowaniem przez młodych czytelników powieść Władysława Reymonta, za sprawą filmu małżeństwa Welchmanów nie tylko ożywa na ekranie, ale też zyskuje zupełnie nowe życie. Chłopi są przejmującą, niezwykle uniwersalną opowieścią o kobiecie, karanej za wykraczanie poza dominujące normy społeczne. Historia Jagny przywodzi na myśl losy wielu innych indywidualistek, które nie mieściły się w wąskich ramach narzucanych przez im współczesnych. Choć problematyka powieści została nieco spłycona, motywacje postaci zredukowane, a portrety psychologiczne uproszczone, to jednak film uwypukla ważne i warte przedyskutowania z młodzieżą problemy. Umożliwia sięgnięcie do podstaw ludzkiego istnienia; obserwację, jak łatwo jest dać się ponieść namiętnościom, ale też okrucieństwu i zawiści. A stąd już tylko krok do tragedii. Jest to również opowieść o miejscu jednostki w społeczności, o uleganiu jej prawom, trudach przeciwstawiania się im, wreszcie – o wykluczeniu. Poza tymi zagadnieniami film można obmawiać w wielu ciekawych kontekstach. Chłopi mogą mieć dodatkowy walor dla widzów, bo wydają się opowieścią, która może na nowo zainteresować współczesnego odbiorcę na fali licznych historii ludowych badanych obecnie. Niektórzy krytycy zauważają i doceniają perspektywę feministyczną; inni widzą różne niedociągnięcia pod tym względem; jeszcze innym brakuje wyraźniejszej obecności w filmie aspektów dających podstawę do poruszenia zagadnień związanych z tak silnie eksplorowaną w edukacji (i nauce) problematyką klimatu, stosunku do ziemi czy gospodarki. Ekranizacja nagrodzonej Literacką Nagrodą Nobla powieści Władysława Reymonta jest ciekawa ze względu na oryginalny zamysł estetyczny i technikę: aktorskie zdjęcia „przemalowano” olejnie i stworzono film animowany, w którym wiele kadrów zostało wystylizowanych na znane obrazy malarzy polskich i zagranicznych z okresu Młodej Polski. Ta niezwykła strona plastyczna nie tylko świadczy o mistrzowskim warsztacie realizacyjnym twórców; ale i dodatkowo ma duży potencjał edukacyjny. W oparciu o niego można omówić z uczniami niemal wszystkie założenia, nurty sztuki młodopolskiej. Tak jak Reymont, twórcy wykorzystali impresjonizm i naturalizm, by stworzyć nastrój, który może przemówić do nas dobitniej niż słowa, obrazy, konstrukcje fabularne. Oczywistym tematem jest tu malarstwo – nie ma chyba drugiego takiego filmu, w którym młodopolskie obrazy oglądane przez uczniów na kartach podręczników ożywałyby w tak niezwykły sposób. Nie sposób nie wspomnieć o muzyce, która genialnie łączy ludowość i nowoczesność. Sceny tańców są tu prawdziwymi perełkami wartymi osobnych omówień i analiz. Dzięki niezwykłej syntezie historii i współczesności film może być atrakcyjną rozrywką, która wzbudzi w młodym odbiorcy zainteresowanie, a może nawet zachwyt. W rozmowach po seansie bardzo wartościowe będzie rozważenie różnych aspektów adaptacji filmowej dzieła literackiego; określenie tworzyw i zastosowanych środków wyrazu; wskazanie jej walorów czy minusów.
Film oceniało 3. ekspertów ZEF. Eksperci rekomendujący film: Justyna Budzik, Kaja Łuczyńska, Weronika Rolnik
|
Częste spożywanie przez bohaterów alkoholu. Sceny naturalistyczne (np. zarzynanie krowy, finałowe potraktowanie Jagny). Przekleństwa, wyzwiska (kierowane przede wszystkim do Jagny i dotyczące jej rzekomej rozwiązłości). Nagość (obnażone piersi głównej bohaterki). Napięcie seksualne, sceny erotyczne. Sceny gwałtu (nie widać ciał bohaterów, ale sytuacja oraz dźwięki wyraźnie sugerują, co zaszło). Sceny bójek i przemocy
Warto podkreślić, że z opisanymi powyżej treściami uczeń i nauczyciel szkoły ponadpodstawowej tak czy inaczej będą się mierzyć, omawiając lekturę, której pierwszy tom jest obowiązkowy. Nie ma w filmie treści, których Reymont nie ujął w swej powieści.
Na tle zmieniających się pór roku i sezonowych prac polowych rozgrywają się losy rodziny Borynów i pięknej, tajemniczej Jagny. To właśnie kobiety, w szczególności tragiczna postać Jagny, znajdą się w sercu fabuły. Unikalny mikroświat wiejskiej wspólnoty stanie się pretekstem do opowiedzenia uniwersalnej i niesamowicie aktualnej historii. Historii o tragicznej miłości i życiu w małej społeczności, gdzie reguły i brutalne zasady gry wyznaczają każdemu określone miejsce w grupie, a wyjście poza ciasne ramy grozi upokorzeniem i odrzuceniem.
